Logo

Kurs fonetyczny – jak skutecznie nauczyć cudzoziemców wymowy polskich głosek.

Trudno wyobrazić sobie uczenie języka obcego bez nauczania wymowy. Europejski System Opisu Kształcenia Językowego określa kompetencję fonologiczno-fonetyczną jako znajomość oraz umiejętność odbioru i produkowania jednostek dźwiękowych języka (fonemów) i ich realizacji w danym kontekście. Do jakiego stopnia należy doskonalić wymowę? Jeśli uznamy, że najważniejsza jest komunikacja, to uczący się nie powinien zniekształcać dźwięków, by tej komunikacji nie zablokować. Zatem może nie doskonałość wymowy jest najważniejsza, ale odbieranie, rozumienie i skuteczne przekazywanie przez uczących się informacji w autentycznych sytuacjach komunikacyjnych.

Szczególnie ważne jest nauczanie wymowy już na poziomie A1. Jeśli na tym etapie nauki uczący się nabędzie wadliwych nawyków, niezwykle trudne będzie późniejsze skorygowanie utrwalonych już błędów. Dlatego też łatwiej jest nauczyć poprawności na początkowym etapie. Wychodząc z tego założenia, w serii do nauki języka polskiego jako obcego „Polski jest COOL” już od poziomu A1 położono nacisk na naukę wymowy. Uznając, że na poziomie początkowym każda lekcja powinna zawierać ćwiczenia fonetyczne, w podręczniku kursowym „Polski jest COOL” A1 znalazł się kompletny kurs fonetyki języka polskiego zatytułowany WYMOWA, do którego dołączono nagrania. Każdą jednostkę lekcyjną zamyka fragmentem tego kursu, nawiązujący do wybranych zagadnień poruszanych w danej lekcji. W sumie pełny kurs, podobnie jak podręcznik, zawiera 24 jednostki.

W języku polskim, jak w każdym języku, istnieją różnice między pisownią a wymową. Już na pierwszym etapie nauki polskiego jako obcego (A1) należy zwrócić na nie uwagę, oczywiście bez wchodzenia w szczegóły procesów historycznych, które do tego doprowadziły. Zwykle zaznacza się te różnice już w fazie wprowadzania alfabetu. W podręczniku „Polski jest COOL” A1 lekcja 0 składa się praktycznie tylko z ćwiczeń fonetycznych, których celem jest uwrażliwienie słuchu uczących się na brzmienie głosek w języku polskim i osłuchanie się z nowym językiem.

W prawidłowej artykulacji pomogą są ćwiczenia usprawniające pracę narządów mowy. Mogą mieć formę swoistej gimnastyki wargi i języka, którą stosuje się np. na zajęciach logopedycznych. Pomocne mogę okazać się również wskazówki dotyczące sposobu ułożenia ruchomych narządów mowy podczas artykulacji poszczególnych głosek. Głoski dźwięczne, nosowe czy zwarte można ćwiczyć za pomocą dotyku palców i dłoni (przykładanych do krtani, skrzydełek nosa lub umieszczonych przed ustami).

W podręczniku do nauki języka polskiego jako obcego „Polski jest COOL” na poziomie A1 uczący się mają także możliwość ćwiczenia słuchu fonematycznego. Dzięki nagraniom i przypisanym do nich zadaniom mogą rozpoznawać i różnicować dźwięki (zaznaczać usłyszany dźwięk w parach wyrazowych, określać liczbę powtórzeń danego słowa, odnajdywać wyraz niepasujący brzmieniowo do pozostałych.

Osoby uczące się wymowy z kursem dla początkujących „Polski jest COOL” osoby uczące się języka polskiego jako obcego oraz lektorzy mogą skorzystać z ćwiczeń artykulacyjnych zamieszczonych na końcu każdej jednostki lekcyjnej. Uczący się ćwiczą wymowę polskich głosek dzięki naśladowaniu lektora i powtarzaniu usłyszanych głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów. Inną formą ćwiczeń jest zaznaczanie lub uzupełnianie wyrazów brakującymi głoskami w oparciu o nagranie lub wypowiedź lektora. Uczący się mogą też podkreślać usłyszane wyrazy prezentowane w parach lub wpisywać liczbę wyrazów powtórzonych w nagraniu.

Aby prawidłowo opanować wymowę osoba ucząca się języka polskiego jako obcego powinna mieć dobry wzór (a ten zapewniają nagrania do kursu WYMOWA w podręczniku na poziomie A1 „Polski jest COOL”), osłuchanie się z językiem i wykształcenie słuchu fonematycznego. Dodatkowymi sposobami nauki wymowy, zapewniającymi odpowiednią liczbę powtórzeń może być odczytywanie przez uczących się wyrazów i tekstów, nagrywanie własnych wypowiedzi, recytowanie rymowanek i wierszy czy śpiewanie piosenek.